Trong dân gian xưa nay vẫn còn nhiều người cho rằng ăn trầu thường xuyên sẽ làm chắc răng, giúp tăng cường hệ miễn dịch, trị huyết áp, tim mạch... những quan niệm này liệu có đúng?

Những người ăn hơn 20 miếng trầu mỗi ngày sẽ có nguy cơ mắc ung thư yết hầu và thanh quản cao hơn. Ảnh: MickRo

Tập tục ăn trầu có từ thời vua Hùng dựng nước, bắt nguồn từ sự tích rất đỗi cảm động về tình nghĩa anh em Tân và Lang. Do một hiểu lầm nhỏ mà người em bỏ nhà ra đi rồi biến thành tảng đá vôi, người anh thương nhớ đi tìm đến kiệt sức biến thành cây cau che mát tảng đá vôi. Đến lượt người vợ đi tìm chồng, kiệt sức đã ngã xuống biến thành dây trầu quấn quýt gốc cau. Cho đến nay, trầu cau vẫn là thành phần không thể thiếu trong lễ nghi cưới hỏi của người Việt nam và “miếng trầu là đầu câu chuyện”.

Trong miếng trầu có gì?

Tuỳ địa phương, thành phần miếng trầu có thể thay đổi ít nhiều, nhưng thường là một miếng cau chẻ nhỏ, gói trong lá trầu không tươi xanh có quết một chút vôi. Khi nhai, ba loại nguyên liệu này quyện lẫn vào nhau, tạo nên hương vị cay nồng đặc trưng pha trộn giữa trầu với cau và vôi, làm người nhai thấy say say, lâng lâng. Có lẽ vì thế mà vừa nhai trầu vừa nói chuyện, giúp người ta cảm thấy tự tin, giao tiếp trôi chảy hơn. Theo đông y:

Lá trầu không: danh pháp khoa học là Piper betle, có vị cay, tính ấm, có tác dụng trừ phong thấp, sát khuẩn, tiêu viêm, trừ đờm, trừ phong thấp. Dùng nước sắc lá trầu để điều trị các chứng đau nhức khớp, rối loạn tiêu hoá, vết thương ngoài da, viêm răng, viêm lợi,… Dùng lá trầu xông hơi cũng có hiệu quả tốt với chứng đau đầu, nghẹt mũi, nhiễm khuẩn hô hấp. Thành phần chủ yếu của lá trầu là tinh dầu (1,7 – 2%), chứa các hợp chất phenol kháng khuẩn mạnh. Trong đó, hydroxychavicol có khả năng giảm nguy cơ ung thư miệng, eugenol có hiệu quả với chứng đau răng, viêm lợi.

Cau: danh pháp khoa học là Arecae catechu, dùng ăn trầu có thể là cau non (dùng cả hạt và vỏ) hoặc cau già (chỉ dùng hạt). Hạt cau có tên gọi là binh lang, tân lang... vị đắng chát, tính ấm, dùng kháng khuẩn, tiêu tích, hành khí, lợi tiểu. Nước sắc hạt cau có tác dụng tẩy giun sán, chữa kiết lỵ, viêm ruột, khó tiêu, đầy trướng. Thành phần chủ yếu của hạt cau non là tannin (70%), tỷ lệ này giảm còn khoảng 15 – 20% ở hạt già, alkaloid chiếm khoảng 0,4%, chủ yếu là arecolin và arecaodine có thể gây ra những biến đổi trên DNA, gây lệch lạc nhiễm sắc thể trong tế bào lympho của máu ngoại biên cũng như các tế bào có nhân nhỏ trong số các tế bào sừng bong ra khỏi niêm mạc miệng. Người ăn cau khô có nguy cơ tổn thương tiền ung thư và ung thư cao hơn người ăn cau tươi năm lần.

Vôi: vôi dùng ăn trầu là loại đã tôi với nước (Ca(OH)2, canxi hydroxid), dạng bột nhão, có tác dụng kháng khuẩn để điều trị sâu răng. Vai trò kháng khuẩn liên quan đến tính kiềm mạnh của ion hydroxid, dẫn đến thay đổi pH khoang miệng, yếu tố bất lợi cho sự tồn tại của vi khuẩn. Dùng quá liều canxi hydroxid có thể gây ra các triệu chứng nguy hiểm: khó thở, chảy máu trong, hạ huyết áp, liệt cơ xương, tăng pH máu,… Ăn trầu với lượng vôi cao có thể đưa đến bỏng rộp niêm mạc miệng.

Coi chừng vướng ung thư!

Nhiều người có quan niệm rằng nhai trầu giúp răng miệng thơm, sạch, là một biện pháp vệ sinh răng miệng thay thế cho chải răng, đồng thời còn giúp phòng trị một số bệnh. Đây là những suy nghĩ sai lầm. Một số nghiên cứu đã chứng minh có mối liên quan chặt chẽ giữa ăn trầu và ung thư niêm mạc miệng. Báo cáo của cơ quan quốc tế nghiên cứu ung thư (International Agency for Research on Cancer – IARC) cho thấy ăn trầu làm tăng tỷ lệ ung thư miệng gấp 8,4 lần, nếu ăn kèm với thuốc lào tỷ lệ này sẽ cao hơn nữa (9,9 lần). Những người ăn hơn 20 miếng trầu mỗi ngày hoặc có thói quen nuốt nước trầu sẽ có nguy cơ mắc ung thư yết hầu và thanh quản cao hơn. Chưa kể, lâu ngày vôi răng tích tụ nhiều, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virút phát triển.

Các chứng cứ khoa học thu được từ những nghiên cứu thực hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới đều cho thấy ăn trầu nhiều không có lợi cho sức khoẻ, có nguy cơ gây ung thư miệng cao nếu sử dụng thường xuyên. Vì thế, mặc dù đây là một tập tục có ý nghĩa nhân văn và lịch sử dân tộc nhưng để bảo vệ sức khoẻ của chính mình, không nên duy trì thói quen này.

TS.DS Nguyễn Phương Dung
Trưởng bộ môn bào chế,khoa y học cổ truyền, đại học Y dược TP.HCM

Meo.vn (Theo SGTT)