Ôi, con tôi nói bậy!

(Webtretho) Không ai muốn con yêu của mình trông thì như thiên thần mà nói năng thì lại như quỷ sứ cả, nhưng khả năng này xảy ra không phải là ít. Vì sao lại thế? Và biết trách ai đây bây giờ?

Sao con lại như thế?

Sao chúng lại làm như thế ư? Đầu tiên là vì trong lời nói bậy hình như... có điều thần kỳ. Một đứa trẻ sớm nhận ra rằng khi hét lên một câu không hay ho, bé sẽ nhận được nhiều sự chú ý hơn. Bé còn thấy rằng những từ thô lỗ mà bé nói khiến cho các bạn cười; bé có cảm giác mình “ngầu” hơn, thú vị hơn trong mắt các bạn cùng lứa nữa chứ.

Thêm vào đó, theo các chuyên gia thì thậm chí cả khi chẳng hiểu những từ chửi rủa kia có nghĩa gì, trẻ con cũng có thể dùng chúng theo cùng cách như người lớn chúng ta - để biểu thị sự giận dữ và thất vọng, thay thế cho sự hung hăng thể chất.

Lại một lần nữa chúng ta đặt ra câu hỏi: Tại ai?

Tại bố mẹ chứ ai!

Trong hầu hết các trường hợp, lời chửi bậy đầu tiên của con là do bắt chước. Có thể bé đã nghe thấy bạn buột miệng thốt ra khi có người vượt ẩu trước đầu xe bạn ngoài đường, hoặc một lúc nào đó bạn đang quá mệt mỏi và cáu kỉnh… và giờ bé cứ lải nhải mãi cái lời xấu xí ấy. Cách tốt nhất để đáp lại là lờ đi cho đến khi bé hết cảm thấy thú vị với nó. Nhưng nếu con vẫn cứ tiếp tục, hãy thừa nhận rằng bạn không nên nói ra những lời kia, và làm bé xao lãng bằng một bài hát hay một câu chuyện.

Theo các nhà tâm lý học thì việc "nhại lại" này của trẻ con chẳng có gì đáng ngạc nhiên cả. Tiến sĩ Paul Bloom tại Đại học Yale cho biết: “Đó chỉ là cách bé đang học ngôn ngữ mà thôi. Những từ này bây giờ đối với bé không có ý nghĩa đặc biệt là 'những từ bị cấm'. Biết được rằng đó là những từ bị cấm là việc về sau.”

Tiến sĩ Bloom cũng giải thích rằng trẻ em đang dùng từ ngữ để giao tiếp một cách bản năng. Chúng chưa có sự phán đoán để ngừng lại và nghĩ xem liệu từ đó có phải đã thích hợp với tình huống đó hay chưa.

Tại các bạn cùng chơi!

“Trẻ em chịu ảnh hưởng nhiều từ các bạn cùng lứa,” đó là nhận xét của Steven Pinker, một nhà tâm lý học tại Harvard. “Đó là lý do vì sao giọng nói của những đứa trẻ di cư (chuyển từ vùng này sang vùng khác) lại dễ bị thay đổi theo bạn bè hơn so với bố mẹ chúng.” Có thể một cậu bạn cùng lớp của con vừa “phát triển” vốn từ, và nghĩ rằng nên chia sẻ với các bạn của mình.

Tại các phương tiện truyền thông

Một nghiên cứu do Parents Television Council (Hoa Kỳ) thực hiện đã cho thấy cứ khoảng một giờ xem truyền hình, bé sẽ nghe thấy những từ không hay thuộc dạng nhẹ như “ngu ngốc”, “đồ thua cuộc”... Mức độ và tần suất có thể tăng lên ở các chương trình truyền hình dành cho người lớn (bố mẹ).

Thêm vào đó, với việc chọn lựa từ ngữ, xã hội chúng ta có xu hướng thiên về tính mới lạ; không chỉ là đặt ra một từ mới hoàn toàn mà có những từ cũ được sử dụng với ý nghĩa khác hẳn. Những từ này được sử dụng nhiều đến nỗi theo thời gian đã làm người ta quên đi ý nghĩa ban đầu của chúng. Có những từ mà ngày trước khi nhắc đến là chúng ta đều biết đó là từ thô tục, nhưng nay bọn trẻ chẳng có ý niệm gì về điều đó cả. Với chúng, những từ kia chỉ là một phần trong ngôn ngữ bình thường hàng ngày. Những từ “bình thường” ấy của bọn trẻ, ta nghe mà hoảng hốt, nhưng cùng với đó là sự bối rối không biết phải giải thích thế nào để con hiểu đó là từ không hay, đặc biệt khi con mới vào tiểu học. Nó có thể dẫn đến một cuộc trò chuyện mà bạn e sợ và chưa muốn nêu ra bây giờ.

Dấu hiệu của những vấn đề nghiêm trọng hơn

Khi nào thì bạn biết con mình đang gặp phải vấn đề thực sự với việc nói bậy chửi thề? Con bạn có ở trong tình trạng giống với cậu bé Eric dưới đây?

Bố mẹ Eric vừa li dị, cậu bé sống với mẹ và gần đây bắt đầu gọi các bạn bằng những cái tên thô lỗ. Mẹ Eric bảo con mình không được trêu chọc các bạn nữa; ban đầu chị cố nói chuyện một cách bình tĩnh và nhỏ nhẹ, nhưng rồi cuối cùng đã hét lên, mắng, phạt, thậm chí cả đét đít. Nhưng vốn từ của bé Eric ngày càng tệ hơn. Tình huống như của cậu bé Eric - ngày càng mất kiểm soát và đi cùng với những khó khăn khác - có thể coi là một dấu hiệu của vấn đề thực sự.

Đặc biệt với những bé lớn một chút, nói bậy chửi thề có thể là một biểu hiện của sự thù địch, chán nản, cô đơn và cảm thấy cáu giận tất cả. Nếu ngoài ra bé còn hay động tay chân, dễ khóc trong khi trước đây không thế, đó hẳn là dấu hiệu của vấn đề thực sự, cần bạn phải quan tâm một cách thật nghiêm túc. Bố mẹ hãy nhìn toàn cảnh bức tranh để nhận thấy việc chửi bậy kia có thể là một phần của chấn thương tinh thần mà bé không thể kiểm soát được. Và trong những trường hợp như thế này, phản ứng tiêu cực của bố mẹ sẽ chỉ càng làm tình hình tồi tệ hơn mà thôi.